ශ්‍රී ලංකාවේ මධ්‍යම කඳුකරය සුන්දරත්වයෙන් පිරුණු භූමි භාගයක් වුවත්, අද වන විට එය දේශගුණික විපර්යාසයන්ගේ දරුණු බලපෑමට ලක්ව තිබෙනවා. මේ සඳහා ප්‍රධාන හේතුවක් ලෙස ඉස්මතු වී ඇත්තේ ආක්‍රමණශීලී පයිනස් (Pinus) වගාවන් විශාල වශයෙන් ව්‍යාප්ත වීමයි. මේ කතාවෙන් කියැවෙන්නේ පයිනස් ශාකය මෙරටට ආගන්තුකයෙකු ලෙස පැමිණ, අවසානයේ අපේ පරිසරයටත්, දේශගුණයටත් මරු කැඳවූ ආකාරයයි.

නිහඬ ආක්‍රමණිකයාගේ පැමිණීම

පයිනස් ශාකය මුලින්ම ශ්‍රී ලංකාවට හඳුන්වා දී ඇත්තේ 1870 වසරේදී යි. නමුත් එය වගාවක් ලෙසින් රෝපණය කිරීම ආරම්භ වූයේ 1920 වසරේදී පමණයි. මුලින්, pinus patula නම් ප්‍රභේදය මීටර් 1600කට වඩා උසින් යුත් කඳුකර බිම්වල සුළු වශයෙන් වගා කළා. පසුව, 1952 වසරේදී පමණ මීටර් 900කට වඩා වැඩි බිම්වල pinus caribaea නම් පයිනස් විශේෂය වගා කර තිබේ.

1950 දශකය වන විට සුළු පරිමාණයෙන් පැවති පයිනස් වගාව, 1960 දශකයේදී සීඝ්‍රයෙන් මධ්‍යම කඳුකරය පුරා ව්‍යාප්ත වීමට පටන් ගත්තා. මෙය හරියට නිහඬ ආක්‍රමණයක් වගෙයි. 1983 වසර වන විට කඳුකරයේ හෙක්ටයාර 2300ක පමණ ප්‍රමාණයක පයිනස් රෝපණය කර තිබීම පරිසරවේදීන්ගේ දැඩි කනස්සල්ලට හේතු වුණා. ඔවුන් පෙන්වා දුන්නේ මෙම මහා පරිමාණ ව්‍යාප්තියෙන් පරිසරයට සිදුවන හානිය සුළුපටු නොවන බවයි.

දේශගුණික විපර්යාසයන්ට පයිනස් දායකත්වය

පයිනස් ශාකය අපේ පරිසරයට විනාශකාරී ප්‍රතිඵල ගෙන දුන්නේ එය මෙරට පරිසර පද්ධතියට නොගැලපෙන ලක්ෂණ ගණනාවක් තිබූ නිසයි. මේවා දේශගුණික විපර්යාසයන් තවදුරටත් උග්‍ර කිරීමට හේතු වුණා.

ජල චක්‍රයේ බිඳ වැටීම: පයිනස් ශාකයේ විශේෂ ස්වභාවයක් තියෙනවා: ඒ තමයි පසෙන් අධික ජල ප්‍රමාණයක් උරාගෙන, උරාගන්නා ජලය පත්‍ර මගින් වාෂ්ප ලෙස පරිසරයට මුදා හැරීම. කඳුකරය පුරාවටම මෙවැනි ශාක රෝපණය කළ විට, ස්වාභාවික ජල චක්‍රය බිඳ වැටෙනවා. වැසි ජලය පසට උරා නොගෙන වේගයෙන් ගලා යන නිසා, පොළව යට තිබෙන ජල උල්පත් පිරී යන්නේ නැහැ. මේ හේතුවෙන් බොහෝ ප්‍රදේශවල ජල උල්පත් සිඳී යාමක් දක්නට ලැබෙන අතර, එය පානීය ජල හිඟයකට ද හේතු වී තිබෙනවා. මෙය දේශගුණික විපර්යාසයන්ගේ ප්‍රධාන ලක්ෂණයක් වන ජල හිඟය තවදුරටත් වර්ධනය කරනවා.

පාංශු ඛාදනය හා නායයෑම්: මෝසම් සමයේදී ඇතිවන අධික වර්ෂාවත් සමග වැටෙන වර්ෂා ජලය, පයිනස් වනාන්තරවල පසට උරාගැනීමකින් තොරව වේගයෙන් ගලා යනවා. මෙය පාංශු ඛාදනය අධිකව සිදුවීමට හේතු වන අතර, කඳුකරයේ ස්ථාවරත්වයටද විශාල තර්ජනයක් එල්ල කරනවා. දේශගුණික විපර්යාසයන් නිසා ඇතිවන අධික වර්ෂාපතන රටාවන් සමඟ මෙය එක් වී නායයෑම් වැනි ආපදා තත්ත්වයන්ට තුඩු දෙනවා.

වනාන්තර ගිනි ගැනීම් අවදානම: පයිනස් වනාන්තර දේශගුණික විපර්යාසයන් නිසා උග්‍ර වන තවත් ගැටලුවක් වන ගිනි ගැනීම්වලට විශාල ලෙස බලපානවා. වියළි කාලයේදී බිම වැටෙන පයිනස් පත්‍ර පහසුවෙන්ම ගිනි ගන්නවා. එපමණක් නොව, පයිනස් පත්‍රවල තිබෙන වාෂ්පශීලී රසායනික ද්‍රව්‍ය නිසා ගිනි ගැනීම වඩාත් පහසු වනවා පමණක් නොව, ගින්න පැතිරීම ද වඩාත් වේගවත් කරනවා. මේ නිසා නිතර නිතර ඇතිවන වනාන්තර ගිනි ගැනීම් හරහා පරිසරයට හා දේශගුණයට අතිවිශාල හානියක් සිදුවෙනවා.

ඉදිරි අභියෝගය

පයිනස් වගාව මධ්‍යම කඳුකරයේ ජල චක්‍රයට, පසට සහ සමස්ත ජෛව විවිධත්වයට බරපතල බලපෑමක් එල්ල කර තිබෙනවා. මෙමගින් ස්වාභාවික වනාන්තර විනාශ වීම, ජල හිඟය සහ පාංශු ඛාදනය වැනි ගැටලු උග්‍ර වන අතර, එය දේශගුණික විපර්යාසයන්ගේ බලපෑම තවදුරටත් වැඩි කරනවා. පයිනස් වගාවන් පාලනය කිරීම සහ ස්වභාවික ශාක යලි රෝපණය කිරීම මගින් මධ්‍යම කඳුකරයේ පරිසර පද්ධතිය ආරක්ෂා කර ගැනීමට කඩිනම් පියවර ගත යුතුව ඇත.

අපේ අනාගත පරම්පරාවන්ට සුරක්ෂිත පරිසරයක් උරුම කර දීමට නම්, මේ නිහඬ ආක්‍රමණිකයාගෙන් අපගේ කඳුකරය මුදා ගත යුතුයි.

එස්. රාජපක්ෂ -මහනුවර